Taigh 'An Fiosaich - Iain Fiosaich's House

On the moor in Lewis, a house surrounded on three sides by high cliffs has an amazing story.

This post is in Scottish Gaelic. An English language version is available on our Translations page here : Iain Fiosaich’s House

Air bàrr na creige, tha taigh. Taigh ‘An Fiosaich. Faisg air na h-àiridhean dham biodh daoine a’ dol fad an t-Samhraidh. Nam biodh tu a’ gabhail fois ann, agus nan sadadh tu orainsear a-mach air an uinneig, bheireadh e grunn dhiogan mus ruigeadh e a’ mhuir. Splais.

‘S e Ministear a bh’ ann. Seo an dàrna taigh a thog e, agus cuideachd, tha teampull bheag ann. Teampull Filiscleitir. Bhiodh sinn a’ gabhail chuairt ann a h-uile bliadhna. Bha crùisgean bheag anns an uinneig, agus bha e a’ còrdadh rium nuair a lorgainn e fhathast far na dh’fhàg mi e, ged nach robh uinneag ann.

Cha robh mi sheanmhair, a bhiodh a’ cur seachad a cuid samhraidhean ann nuair a bha i òg, a’ coimhead às dèidh a’ chruidh air an àirigh, a’ faighinn orainsear ach aon turas sa bhliadhna. Agus, ‘s ann bho Iain Fiosaich agus a bhean aige a bhiodh i ga fhaighinn, aig pàrtaidh Nollaig a bhiodh iad a’ cur air dòigh dha clann a’ bhaile.

Bha an taigh faisg air àiridhean Filisceitir, air a’ mhòintich eadar Nis agus Toltastadh. Nas fhaisg air Nis, oir ‘s ann bho bhailtean ann an Nis a bhiodh daoine a’ tighinn. Bhiodh mo sheanmhair a’ cur seachad mu thrì mhìosan ann, a’ coimhead às dèidh a’ chruidh, a’ dèanamh càise agus a leithid. Bha aca ri na lotaichean a chleachdadh gus rudan eile fhàs a chumadh tron Gheamhradh iad,

Ghluais daoine a-steach aig aon àm, gu Cuisiadar agus Àirigh a’ Bhealaich, agus anns na 50mh, stad daoine a’ dol a-mach ann leis a’ chruidh airson an t-Samhraidh air fad. Ach fhathast, an latha an-diugh, tha gu leòr dhaoine aig a bheil hutaichean agus bothagan beaga ann. Feadhainn aig a bheil lawns beaga, grinn.

Tha muinntir Nis uabhasach dèidheil air na h-àirighean. Agus carson nach biodh? Bha carabhan againn fhìn ann nuair a bha mi òg. Tha mi air tòrr siubhal a dhèanamh, ach a bheil àite eile a tha a’ tighinn faisg air a bhith air an àiridh air mòinteach Nis? Chan eil. ‘S mathaid gur e dìreach, gun robh mi òg. Nam chuimhne, bha solas òr ann. Bha iseannan a’ ceilearaich, agus iad fhèin cho dòigheil, agus bha fuaim na h-aibhne ann, cho socair agus binn. Tha tobair ann an Cuisiadar, agus abair gu bheil am bùrn a gheibh thu innte milis.

Phos ‘An Fiosaich tè gu math beartach à Ameireaga, Norah Barney Cushing. Bha aon mhac aca, Percy. ‘S e Percy an t-ainm a bh’ air cù a bh’ againn aig aon àm, oir bha e uabhasach dèidheil air rudan milis. Bhiodh Percy (am balach) a’ toirt, gach latha, buna le icing dhan sgoil. Agus bhiodh a’ chlann eile a’ coimhead air, le miann am beatha aca air a’ bhuna sin, an icing cho geal ri Antartaiga, gun ach pìos beag lof aca.

Bhiodh iad a’ cur seachad ùine ann an Lunnainn, agus bhiodh iad a’ cruinneachadh aodach nuair a bha iad ann, a bheireadh iad air ais a Nis.

Bha cuideachd, searbhantan aca, anns an taigh seo air oir na creige. Bhiodh Ceiteag, auntie mo mhàthar ag obair ann. Bhiodh Tàbaidh, fear às a’ bhaile, a’ toirt a’ phuist a-mach thuige gach latha. Bhiodh iad a’ faighinn sia sgilling gach seachdainn, na searbhantan..

Bha Iain Fiosaich cuideachd uabhasach dèidheil air sreap. Agus bha gu leòr àitichean ann far am faodadh e sin a dhèanamh. Tha uaigh ann, air beulaibh an taighe, far a bheil seòladair air a thiodhlaicheadh, fear a lorg Iain Fiosaich aig bonn na creige. Bha ceistean agam a-riamh mu dheidhinn ciamar a dh’fhaodadh e sin a dhèanamh agus na creagan cho cas, ach ma thig thu tron taigh agus sìos na lianaig air a chùlaibh, tha slighe ann. Tha e cas, ach gheibh thu sìos chun na mara ann.

‘S e buille chruaidh a bh’ ann an call na h-Iolaire ann an 1918, agus e a’ smaoineachadh air na balaich a chaise an call, a chleachd a bhith anns an Sgoil Shàbhaid aige.

Rinn e tòrr airson na coimhearsnachd, agus tha Comunn Eachdraidh Nis air pamphlet a sgrìobhadh mu dheidhinn, agus ‘s fhiach a leughadh. Agus ma tha sibh a-riamh ann an Nis, ‘s e àite gu math sònraichte a th’ ann airson cuairt.

DEIREADH.